نانو تکنولوژی یکی از فناوریهای نوین است که با توجه به چند وجهی بودن آن،حوزه های علمی مختلف را همگرا نموده و آنها را در خدمت توسعه بخش کشاورزی قرار می دهد.نانوتکنولوژی کاربرد علوم نانو در طیف وسیعی از علوم و فناوریهای نوین در تولید مولکولی و یا ساخت اتم به اتم ،مولکول به مولکول توسط مثلاً روبات های برنامه ریزی شده در مقیاس نانومتریک است.ابعاد نانومتریک اندازه ای درحدود قطر چند اتم دارد و ساختارهایی با این ابعاد دارای دمای ذوب ،رفتار مغناطیسی و بار الکتریکی و حتی رنگی متفاوت از ساختارهای غیرنانو خواهند بود ،بدون اینکه این مواد دچار تغییر شیمیایی شده باشند.معنای این عبارت آن است که با کنترل مواد در مقیاس مولکولی و استفاده ازساختارهای نانومواد می توان به محصولاتی دست یافت که دستیابی به آنها به هیچ روش دیگری ممکن نیست.هدف از تشکیل این بخش تهیه و متمرکز نمودن امکانات و تجهیزات مرتبط بانانوتکنولوژی درقالب یک بخش تحقیقاتی به منظور توسعه هدفمند پژوهش های مربوط به این فناوری در جهت تحقق اهداف بخش کشاورزی توام در راستای اهداف و برنامه های ستاد ویژه نانو خواهد بود.هم اکنون در کشور پژوهش های بنیادی در حیطه نانو تکنولوژی در حال انجام است،می توان با انجام پژوهش های کاربردی در این زمینه ،محصولات ارزشمند و بدون جایگزین موثری را انجام داده و برای استفاده عموم معرفی نمود.محصولات ،دانش و فناوری به دست آمده از این پژوهش ها می تواند به تقویت بخش خصوصی برای ورود و سرمایه گذاری برروی آنها و در نهایت ،پیشرفت کشور در عرصه فناوری نانو منجر گردد.
وظایف بخش تحقیقات نانوتکنولوژی:

• انجام و پایش پژوهش ها در تولید و استفاده از نانوذرات و نانولوله ها
• انجام پژوهش برای ساخت نانوحسگرهای تشخیصی برای DNA،RNA ، پروتئین ها و متابولیت ها
• بهینه سازی روش های انتقال ژن در حیطه نانوتکنولوژی
• انجام پژوهش بر روی ساخت نانو-وسایل مبتنی بر DNA
• استفاده از نانو ذرات در تولید فرآورده های بیولوژیک (سموم و کودهای بیولوژیک) برای کاهش هزینه ها و افزایش کارایی
• استفاده از تکنیک های نانوتکنولوژی در تولید بیوماکرومولکول ها(آنزیم ها،پروتئین ها و غیره)برای کاربرد در صنایع کشاورزی و غذایی
• تولید نانو بیو ذرات از طریق خودآرایی و مکان آرایی (تکنولوژی تولید پایین به بالا)
• استفاده از سیستم های بیولوژیک برای تولید نانوذرات(تکنولوژی تولید از بالا به پایین)
• استفاده از بیوماکرومولکول ها (پروتئین ها ،ویروسها،پلاسمیدهای نوترکیب، RNA،DNA) به عنوان حامل برای فرآورده های بیولوژیک وداروها
• به کارگیری نانوبیومواد در پاکسازی محیط زیست
• تحقیقات در زمینه ساخت نانوسنسورها برای تشخیص مولکولی آنزیم ها،آنتی بادی ها ،پروتئین ها ی مختلف و DNA و جداسازی مولکول های زیستی مثل پروتئین ها ،اندازه گیری ،گزارش دهی و کنترل هوشمند گیاهان یا دامها ،آشکارسازی سریع عوامل بیماریزا
• افزودن طعم و رنگ دلخواه به غذا و افزودن میکرونوترینت های حساس به حرارت و PH مثل بتاکاروتن،اسید چرب امگا 3 به کمک نانوذرات

پژوهشکده بیوتکنولوژی ایران

پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی و به موجب مجوز شماره 1197/22 مورخ 27/03/1379شورای گسترش آموزش عالی تاسیس و طبق مفاد اساسنامه و قوانین و مقررات مربوط زیر نظر هیات امنای مستقل اداره می شود.مقدمات راه اندازی پژوهشکده با ایجاد بخش تحقیقاتی "بیوتکنولوژی کشاورزی" در موسسه اصلاح وتهیه نهال و بذر در کرج آغاز و در سال 1378 با تصویب شورای عالی سیاستگذاری وزارت کشاورزی ،بخش تحقیقات بیوتکنولوژی از موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر منفک و به یک پژوهشکده مستقل تبدیل گردید.در همان سال اولین بخش تحقیقاتی تحت عنوان "ژنومیکس" راه اندازی و در سال 1379 ، مجوز قطعی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی از شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم ،تحقیقات و فناوری اخذ و به دنبال آن بخش های تحقیقاتی " فیزیولوژی ،بیوشیمی و پروتئومیکس " و"کشت بافت و انتقال ژن" و"ریزسازواره ها و ایمنی زیستی " راه اندازی گردیدند.با عنایت به نیاز کشور و نو بودن تحقیقات بیوتکنولوژی در ایران به منظور توسعه فعالیت های پژوهشی و توانمند سازی پژوهشکده در جهت تامین بخشی از نیازهای بخش کشاورزی و رفع مشکلات ، در مناطق مختلف کشور ،سه مدیریت منطقه ای تحت عنوان مدیریت "منطقه شمالغرب و غرب کشور"به مرکزیت تبریز و با محوریت تحقیقات بیوتکنولوژی صنایع غذایی و "منطقه مرکزی کشور" به مرکزیت اصفهان با محوریت تحقیقات بیوتکنولوژی گیاهان دارویی و متابولیتهای ثانویه در سال 1383 و پژوهشکده"منطقه شمال کشور" به مرکزیت رشت با زمینه تحقیقاتی مربوط به بیوتکنولوژی دام و طیور ،آبزیان در سال 1385 با حضور وزیر جهاد کشاورزی راه اندازی شدند. با تصویب چارت تشکیلاتی و مجموعه تشکیلات تفصیلی پژوهشکده در سال 1386 و ابلاغ آن از سوی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی و تائید آن در چهارمین جلسه هیات امنا تشکیلات مناطق یاد شده و بخشهای تحقیقاتی نانو تکنولوژی،بیوانفورماتیک،هسته ای کشاورزی،و مدیریت تحقیق و توسعه نیز مصوب گردید.

پژوهشکده بیوتکنولوژی ایران

اصلاح نباتات دانش، مهارت و هنر تغییر ساختار ژنتیکی گیاهان برای افزایش ارزش اقتصادی آنان به نفع بشر است.دانشمند اصلاح نباتات (اصلاحگر) برای تغییر یک صفت در ژنوتیپ مورد نظر خود، از دیگر ژنوتیپ‌هایی که فرم مناسب صفت را دارند استفاده می‌کند. اصلاح نباتات بر دو اصل تنوع و گزینش فرم مطلوب استوار است. تنوع طبیعی که در طبیعت موجود است در اثر تجمع جهش‌های طبیعی به وجود آمده‌است. اما اگر تنوع لازم در گونه مورد نظر در طبیعت وجود نداشته باشد، می‌توان آن را به کمک جهش القایی تولید کرده و یا از گونه دیگری که آن را دارد وارد کرد.فرق اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی گیاهی در این است که در اصلاح نباتات یک ژن را از یک گونه گیاهی انتخاب کرده و تنها به همان گونه گیاهی انتقال می‌دهیم، اما در بیوتکنولوژی گیاهی یک ژن را از هر گونه به هر گونه می‌توانیم انتقال دهیم.به عنوان مثال انتقال ژن مقاومت به سرما از ماهی به برنج. همچنین در اصلاح نباتات کلاسیک زمان لازم برای انتقال صفت مورد نظر بیشتر است و تقریباً همیشه به همراه ژن هدف تعدادی ژن دیگر نیز به صورت ناخواسته وارد گیاه پذیرنده می‌شوند.

مفهوم "امنیت غذایی" اساسا مهم است، و به همین دلیل، کشاورزی مهم است.وظیفه تغذیه مردم در طول تاریخ اولویت اول حاکمان در طول تاریخ بوده است .عدم امنیت غذایی هرج و مرج ،شورش و حتی انقلابات زیادی را در طول تاریخ باعث شده است.به همین دلیل از زمانهای بسایر قدیم کشاورزی اساس و پایه ثبات سیاسی و اجتماعی یک کشور را تشکیل می داده است.در جهان حاضر نیز تمامی کشورهای قدرتمند جهان در امرتهیه زیر ساخت های این شاخه کوتاهی نکرده و صنعت خود را بر پایه آن استوار نموده اند.علاوه بر این، بخش کشاورزی نقش مهمی در حوزه اشتغال در مقیاس وسیع برای مردم دارد. مزارع بزرگ و نسبتا بزرگ به کار کارگران جهت انجام شغل های مختلف مربوط به کشت محصولات کشاورزی و مراقبت از حیوانات مزرعه نیازدارد که البته با مکانیزاسیون های صورت گرفته مانند بخشهای صنعت این نیاز، با شدت کمتری نسبت به سایر صنایع کاهش داشته است.کشاورزی هنوز هم در بسیاری از کشورهای جهان، بزرگترین بخش مسئول استخدام و تغذیه درصد بزرگی از جمعیت جامعه باقی می ماند.این شاخه همچنین یکی از شاخص های ارزیابی توسعه یک کشور می باشد.

کشاورزی یک فعالیت مهم برای بقای انسان بر روی زمین است. این است که به وضوح این واقعیت بسیار اساسی است که کشاورزی یکی از قدیمی ترین فعالیت های منعکس شده بشر در گذر زمان است.کشاورزی شامل کشت محصولات کشاورزی و اهلی کردن حیوانات در طول تاریخ بوده است.با صنعتی شدن جهان استفاده از ادوات کشاورزی ساخته شده ،روش های علمی نوین و تنوع محصولات باعث بهبود کلی میزان و کیفیت تولید محصولات کشاورزی در سراسر جهان گردید. 

امروزه این شاخه یکی از اهرمهای مهم اقتصادی و در نتیجه قدرت و سیاست کشورها در میان بازار داغ رقایت جهانی است.

دبير ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوري از ايجاد گلخانه تراريخته با حمايت معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري در قالب يك طرح كلان ملي فناوري خبرداد.

دکترعباس صاحبقدم لطفی در گفت وگو با خبرنگار مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با بیان اینکه در غالب طرح‌های کلان ملی فناوري، ستاد توسعه زیست فناوری سال گذشته سه طرح کلان ملی را ارائه داده است که اکنون در دستور کار معاونت علمی و فناوری قرار دارد، افزود: یکی از این طرح‌ها ایجاد گلخانه تراریخته است که در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تصویب شده و در حال اجرایی شدن است.

دبير ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: همچنين بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته تلاش می شود، امسال حداقل 3 طرح کلان دیگر، پس از نهایی شدن در کمیته های تخصصی بررسی و به عنوان طرح های تحول آفرین به این معاونت جهت سرمايه گذاري براي اجراي در كشور ارائه شود.

وي در رابطه با کمیته های تخصصی فعال در این ستاد اظهار کرد: ستاد توسعه زیست فناوری در حوزه‌های پژوهش، سرمايه انساني و ترويج، کمیته‌های تخصصی دارد که با تمامی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های فعال این حوزه در ارتباط هستند.

دبير ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با بیان اینکه پیش بینی هزینه‌های ستاد برای امسال حدود 30 میلیارد تومان است که پنج میلیارد تومان از آن از طریق ردیف بودجه مستقل دریافت شد، تصريح کرد: اولویت اصلی ستاد در سال 91 این است که تمامی فعالیت‌های زیست فناوری کشور در راستای مطالعات این ستاد صورت گیرد تا بتوان در پایان سال ارزیابی کرد که چه میزان هزینه در این حوزه صرف شده است و تا چه حد برنامه‌ها متناسب با بودجه پیش رفته است.

دکتر صاحبقدم لطفی تصریح کرد: امیدواریم با مصوبه ای که از شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان راهبردهای زیست فناوری گرفته شده است، بتوانیم بودجه این حوزه را برای سال های آتی شفاف سازی کرده و در نتیجه برنامه های مربوط به این بخش را ارتقاء دهیم.

منبع: سايت معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري (www.isti.ir)

تهيه كننده:سارا حمزه لو

 سومين همايش ملي بيوتکنولوژي کشاورزي همراه با کارگاه‌هاي آموزشي در اين زمينه و نمايشگاه دستاوردهاي بيوتکنولوژي در روزهاي ۱۳ تا ۱۵ شهريورماه ۱۳۹۱ به همت دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد و بسيج اساتيد کشور برگزار مي‌گردد. علاقه‌مندان مي‌توانند براي ثبت نام و دريافت اطلاعات تكميلي به آدرس الكترونيكي http://www.3rdagrobiotech.um.ac.ir مراجعه نمايند.